به گفته محققان پیری یک فرایند تدریجی نیست و در ۴۰ و ۶۰ سالگی به دلیل تغییرات فراوانی که در مولکول‌ها و میکروارگانیسم‌ها رخ می‌دهد، سرعت می‌گیرد. این تغییرات چه هستند؟

به گزارش ندای البرز به  نقل از باهاتیم: تحقیقات مربوط به کنترل نشانگرهای زیستی در بلندمدت از اهمیتِ رسیدگی به تغییرات مولکولی در دهه ۴۰ و ۶۰ زندگی حکایت دارند.

پیری از قدیم به‌منزله تضعیف مستمرِ سلامتی بوده اما تحقیقات اخیر تصویر پیچیده‌تری در اختیار ما می‌گذارند.

به گفته محققان مدرسه پزشکی استنفورد که مطالعه آن‌ها روز چهارشنبه در نشریه نیچر ایجینگ منتشر شد، پیری یک فرایند تدریجی نیست اما در مراحل مهم زندگی و به‌ویژه در ۴۰ و ۶۰ سالگی به دلیل تغییرات فراوانی که در مولکول‌ها و میکروارگانیسم‌ها رخ می‌دهد، سرعت می‌گیرد.

محققان نحوه تغییر نشانگرهای زیستی، مولکول‌هایی مانند آر‌ان‌ای و پروتئین‌هایی که تغییرات زیستی را منعکس می‌کنند را در بازه‌های زمانی پنج‌ساله در افراد ۲۵ تا ۷۵ سال و بالاتر مورد ارزیابی قراردادند.

برخلاف ارزیابی‌های پزشکی استاندارد که شاید تنها شامل ۱۵ تا ۲۰ شاخص باشند، محققان ده‌ها هزار شاخص را اندازه‌گیری کردند. آن‌ها دریافتند که نشانگرهای زیستی به‌طور فراوانی در دو دوره مهم زندگی تغییر می‌کنند: اواسط دهه ۴۰ و اوایل دهه ۶۰.

محققان ارتباط این تغییرات محسوس با بیماری‌های قلبی عروقی و دیگر مسائل بهداشتی را جالب‌توجه دانستند. مایکل اسنایدر، که دکترای زیست‌شناسی دارد و مدیر گروه ژنتیک و نویسنده ارشد مطالعه حاضر است،گفت:

«این خیلی مهم است، زیرا توجه به چنین تغییراتی می‌تواند به انجام اقدامات عملی برای بهبودی منجر شود.»

او افزود که شناخت دوره‌های خاصِ تغییر می‌تواند به انجام مداخلات کمک کند.

دو دوره مهم تغییر

محققان هزاران مولکول و میکروب را در تحقیقات خود بررسی کردند. حدود ۸۱ درصد از مولکول‌ها تغییرات غیرخطی قابل‌توجهی داشتند و در سنین مشخصی نسبت به همتایان خود تغییر کردند. تنها حدود ۷ درصد از مولکول‌ها با افزایش سن داوطلبان با نرخ ثابت تغییر کردند.

داوطلبان این مطالعه در دوره‌های ۲ تا ۷ سال تحت کنترل قرار گرفتند. یافته‌های قبلی این داوطلبان نشان داد که کلیه‌ها، کبد، سوخت‌و‌ساز و سیستم ایمنی افراد با شتاب متفاوتی پیر می‌شوند.

محققان ۵ هزار و ۴۰۵ نمونه از ۱۰۸ داوطلب را بررسی کردند که بیش از ۱۳۵ هزار ویژگی زیستی ازجمله فعالیت ژن، پروتئین‌ها، متابولیت‌ها و میکروبیوم‌ها را شامل می‌شدند. درمجموع، نزدیک به ۲۵۰ میلیارد نقطه داده متمایز به دست آمد.

وقتی محققان مجموعه‌ای از مولکول‌ها را که با مهم‌ترین تغییرات مرتبط بودند موردبررسی قراردادند، به دو دوره مهم رسیدند: اواسط دهه ۴۰ و اوایل دهه ۶۰ که تغییرات در آن‌ها بارزتر بودند.

تغییرات زیر در حوالی ۴۰ سالگی رؤیت شدند:

تغییرات مولکولی با تضعیف سوخت‌و‌ساز الکل، کافئین و چربی همراه هستند.

خطر بیماری‌های قلبی عروقی با اختلال پلاکت‌ها و پروتئین‌های دخیل در لختگی افزایش می‌یابد.

سلول‌ها و پروتئین‌های پوست مختل می‌شوند و ساختار و خاصیت ارتجاعی پوست را تضعیف می‌کنند.

تغییرات زیر در حوالی ۶۰ سالگی رؤیت شدند:

تغییرات مولکولی با تضعیف فزاینده سوخت‌و‌ساز کافئین و اسیدهای چرب ضروری همراه هستند. تولید چربی غیراشباع نیز کاهش می‌یابد.

سوخت‌و‌ساز گلوکز تحت تأثیر قرار می‌گیرد که از افزایش مقاومت به انسولین حکایت دارد.

کلیه‌ها ضعیف می‌شوند، مسئله‌ای که با افزایش سطح نیتروژن اوره خون مشخص می‌شود. کلیه‌ها در فیلتر کردن مواد زائد از بدن ضعیف‌تر می‌شوند.

مشکلات قلبی به دلیل بالا رفتن سطح فنیل آلانین پلاسما- یک اسید آمینه ضروری که با مشکلات قلبی ارتباط دارد- افزایش می‌یابند.

افزایش سطح سیتوکین‌ها- پروتئین‌هایی که سیستم ایمنی را تنظیم می‌کنند- از تضعیف سیستم ایمنی بدن حکایت دارد.

اسنایدر می‌گوید افرادی که در دهه ششم زندگی خود هستند، بهتر است که عملکرد کلیه‌های خود را کنترل کنند و آب بیشتری بنوشند.

به‌طور مشابه، افراد ۴۰ ساله باید به تغییرات مربوط به سوخت‌و‌ساز لیپیدها توجه کنند و وعده‌های غذایی چرب را کنار بگذارند. اسنایدر افزود که این مسائل از اهمیت شناسایی و رسیدگی به تغییرات زیستی برای مدیریت مؤثر سلامتی در سنین بالا حکایت دارند.

به‌طورکلی، افراد هردو گروه باید برای حفاظت از سلامت قلب و حفظ توده عضلانی بیشتر ورزش کنند. اسنایدر افزود که در ۴۰ سالگی بهتر است کمتر الکل بنوشید، زیرا بدن دیگر آن را مثل قبل نمی‌سوزاند.

تغییرات عمده‌ای که در اواسط دهه ۴۰ رؤیت شدند، اسنایدر و گروه او را شگفت‌زده کردند.

اسنایدر می‌گوید:

«نمی‌دانم از کجا باید می‌فهمیدم که مردم در اواسط ۴۰ سالگی با این حجم از تغییرات مواجه می‌شوند.»

محققان ابتدا تصور می‌کردند که یائسگی یا دوران منتهی به آن در خانم‌ها به این تغییرات دامن می‌زند و بر نتایج کلی اثر می‌گذارد. اما وقتی داده‌های آقایان و خانم‌ها را به‌طور مجزا بررسی، دریافتند که آقایان در اواسط دهه ۴۰ تغییرات مشابهی را تجربه می‌کنند. اسنایدر گفت: «شاید در مورد خانم‌ها این‌طور فکر می‌کردید که همه‌چیز به یائسگی مربوط می‌شود. اما معلوم شد که نتایج در مورد آقایان و خانم‌ها مشابه یکدیگر است.»

شیائوتائو شن، نویسنده ارشد مطالعه حاضر در یک بیانیه مطبوعاتی گفت:

«این نشان می‌دهد که یائسگی یا دوران منتهی به آن در تغییرات خانم‌ها در اواسط ۴۰ سالگی نقش بسزایی دارد، اما احتمالاً عوامل مهم دیگری هم در تغییرات آقایان و خانم‌ها دخیل هستند. شناسایی و مطالعه این عوامل باید در اولویت پژوهش‌های آتی باشد.»

طب شخص‌محور: شناخت انتخاب‌های مربوط به سبک زندگی

گروه تحقیقاتی قصد دارد که عوامل دخیل در این مجموعه تغییرات را واکاوی کند. به گفته محققان، چنین تغییراتی به لزوم توجه افراد به مقوله سلامتی به‌ویژه در دهه ۴۰ و ۶۰ اشاره دارند.

اسنایدر، نویسنده کتاب «ژنومیکس و طب شخص‌محور: آنچه باید بدانید»، گفت که مطالعه حاضر یک قدمِ روبه‌جلوست که از توصیه‌های عمومی مثل «بیشتر ورزش کنید» یا «بهتر غذا بخورید» فراتر رفته و ما را به ایجاد یک نمایه شخصی از پیری تشویق می‌کند که باید خطرات سلامتی را در آن شناسایی کنیم.

او افزود: «با شناخت این الگوها… می‌توانید بر اساس آن عمل کنید.»