سرانجام بهرام دارایی، رئیس سازمان غذا ودارو استعفا داد. گمان می‌رود مشکلات دارویی در روزهای اخیر یکی از دلایل این استعفا باشد. وی از حامیان اصلی اجرای طرح «دارویار» بود. بسیاری از کارشناسان و متخصصان از همان ابتدا به این طرح انتقادهایی داشتند و طرح فوق را به دلیل آماده نبودن زیر ساخت های لازم، یک سناریوی از پیش شکست خورده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می دانستند. با استعفای رئیس سازمان غذا ودارو، منتقدان طرح فوق می گویند: «دارویار»، طرحی بود که نتوانست یاریگر داروی مردم باشد.

به گزارش پایگاه خبری ندای البرز،تیرماه امسال اجرای طرح «دارویار» از سوی وزارت بهداشت آغاز شد. این طرح که به ظاهر با هدف اصلاح سیاست‌های ارزی دارو عملیاتی شد، پس از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی واجرا آن، ابتدا افزایش قیمت داروهای تولید داخل و سپس بحران کمبود در برخی از اقلام دارویی را به همراه داشت.

بهرام دارایی  که طی حکم  وزیر بهداشت در ۸ آبان ۱۴۰۰ به عنوان رئیس سازمان غذا و دارو منصوب و جایگزین محمدرضا شانه ساز شده بود، سرانجام با تشدید کمبود دارو در کشور در۳ آبان ۱۴۰۱ از سمت خود استعفا داد و به این ترتیب او موفق نشد یک سالگی حضور خود را در این سمت ببیند. بدین ترتیب اولین قربانی طرح «دارویار» را باید بهرام دارایی به حساب آورد.

در دوره بهرام دارایی یکی از طرح‌های جنجالی تاریخ حوزه داروی ایران با نام “دارویار” اجرا شد که براساس آن ارز ترجیحی تقریبا همه داروها حذف شد.

با افزایش کمبود برخی داروها، صدای گلایه بیماران و داروخانه‌ها هم بلند شد و کار به جایی رسید که دکتر حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت مجلس در این باره با رئیس جمهور مکاتبه کرد. وی در این نامه به ابراهیم رئیسی نوشت: «تغییر نرخ ارز دارو و چالش تامین نقدینگی لازم، منجر به ایجاد وقفه در تولید، واردات و عرضه دارو شده است».

صدای رئیس جمهور هم درآمد

اگرچه اعلام شده بود با اجرای طرح «دارویار» کمبودهای دارویی به حداقل می‌رسد، اما کمبودهای اخیر دارویی به ویژه در حوزه آنتی‌بیوتیک‌ها حتی انتقاد رئیس‌جمهوری را هم برانگیخت و ابراهیم رئیسی خواستار برخورد با اهمال‌کاران در این زمینه شد.

سر انجام سید ابراهیم رئیسی بعد از ظهر روز یکشنبه یکم آبان ماه در جلسه هیات دولت، به گزارش‌های دریافتی از کمبود برخی اقلام دارویی اشاره کرد و مسئولان مربوطه را مکلف کرد ضمن تامین سریع اقلام داوریی مذکور و رفع نیاز مردم، دلیل قصور احتمالی را به طور دقیق پیگیری کرده و با هر فرد یا مجموعه‌ای که در این زمینه کوتاهی داشته به شکل مناسب برخورد کنند.

ابراهیم رئیسی در واکنش به کمبود دارویی اخیر گفت: «کسی که مسئولیت سلامت جان مردم را دارد، باید پیش‌بینی کمبود‌های احتمالی را می‌کرد».

رئیس‌جمهور با بیان اینکه شرکت‌های دارویی که موظف به تولید بودند چرا تولید نکردند، اظهار داشت: «اگرشرکت ها در زمان خودش تولید می‌کردند، کار به اینجا کشیده نمی‌شد. اولین بار است که من در دولت می‌شنوم که آن‌ها اعلام کردند ما مجوز نداشتیم! اگر مجوز نداشتند، چرا مجوز صادر نشده؟ و چه کسی باید مجوز صادر می‌کرد؟ و اگر نیاز به مجوز نداشتند و باید تولید می‌کردند، چرا تولید نکردند؟ گفته شده که این شرکت‌ها اکنون سه شیفته کار می‌کنند، بسیار خوب! چرا قبلاً و در زمانی که نیاز بود، این کار را نکردند؟ دقیقاً باید بررسی شود».

لازم به ذکر است که وظیفه صدورکلیه مجوزهای لازم برای تولید دارو در کشور به عهده سازمان غذا و دارو است.

فرار رو به جلو آقای وزیر: اگر طرح دارویاری شکست بخورد، من شکستش نداده‌ام

در روزهای اخیر کمبود دارو بخصوص آنتی بیوتیک به یکی از اصلی ترین موضوعات حوزه سلامت کشور تبدیل شده است. این اتفاقات باعث شد تا طرح «دارو یار» و متولیان و حامیان این طرح با انتقاد های تندی رو به رو شوند.

در روز سوم آبان بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت در آیین نکوداشت روز بیمه سلامت به این مسائل واکنش نشان داد و تلاش کرد خود را بی تقصیر ترین فرد درکمبود دارو و شکست طرح «دارو یار» معرفی کند. وی درآیین نکوداشت بیمه سلامت گفت: «اگر طرح “دارویاری” شکست بخورد، من شکستش ندادم، بلکه سازمان‌هایی که باید کمک کنند و نکردند آن را شکست دادند».

درمراسم فوق بهرام دارایی، رئیس سازمان غذا ودارو نیز حضور داشت. این اشاره وزیر به شکست طرح «دارویار»، به نوعی توپ را به زمین رئیس سازمان غذا ودارو انداخت و باعث شد تا بهرام دارایی بعد از پایان این مراسم، شبانه استعفا دهد.

در شامگاه چهارم آبان ماه وزیر بهداشت نیز با استعفای بهرام دارایی، رئیس سازمان غذاودارو موافقت  کرد و طی حکمی دکتر محمود بیگلررا جایگزین او کرد.

به نظر می‌رسد وضعیت دارو در کشور و مشکلات طرح «دارویار»، منجر به استعفای بهرام دارایی شده است. این درحال است ‌که وی روزسه شنبه در کنار وزیر بهداشت در مراسم روز بیمه سلامت نیز حضور داشت.

حمایت دبیر قرارگاه اصلاح سیاست‌های ارزی دارو از طرح «دارو یار»

دبیر قرارگاه اصلاح سیاست‌های ارزی دارو یکی از حامیان اصلی طرح «دارویار» است. دکتر حیدر محمدی پس از گذشت یک هفته از طرح دارویار در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایسنا، درباره طرح دارویاری و مزایای اجرای این طرح گفته بود: «این طرح درراستای اصلاح سیاست‌های ارزی دارو، کاهش کمبودهای دارویی، حمایت از صنایع دارویی کشور و عدم افزایش پرداخت از جیب بیماران در حوزه دارو با افزایش پوشش‌های بیمه‌ای است».

وی در ادامه گفت و گوی با ایسنا گفته بود: «مرحله طرح دارویاری که اکنون اجرا می‌کنیم، روی داروهای تولید داخلی است و اساس طرح بر انتقال یارانه دارو از «ارز» به بیمه‌ها است. زیرا زمانیکه یارانه دارو را بر روی ارز اعمال می‌کنیم، جامعه مصرف‌کنندگان آن بسیار وسیع است. اعم از مردم خودمان، توریست‌های خارجی، کشورهای همسایه و به تبع آن پدیده قاچاق معکوس. طبیعتا چنین چیزی برای ما قابل تحمل  نیست».

محمدی در این گفت وگو تاکید کرده بود که خروجی این طرح (طرح دارویار) باعث می شود که کمبود داروی تولید داخلی رفع شود.

دبیر قرارگاه اصلاح سیاست‌های ارزی دارو همچنین در گفت‌وگو دیگری با خبرنگار ایلنا در تاریخ ۲۳ مرداد ۱۴۰۱ در پاسخ به این موضوع که شائبه‌هایی مبنی بر اینکه بیمه‌های پایه از جمله تأمین اجتماعی، هنوز نتوانسته‌اند به تعهدات خود در طرح «دارویار» عمل کنند، از طرح فوق حمایت کرد و گفت: «این موضوع صحت ندارد و بیمه‌ها در حال حاضر پول داروخانه‌ها را پرداخت می‌کنند»!

این گفته های محمدی واکنش منتقدین و فعالان حوزه دارویی و برخی از داروخانه داران کشور را در پی داشت.

نگرانی و دغدغه از روز اول

محمد پیکان‌پور، مشاورسیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی سازمان غذا و دارو از طراحان طرح «دارو یار» است. وی درباره طرح «دارویار» در نشست کمیسیون بهداشت و درمان مجلس که مشروح آن در ۱۷ مرداد ۱۴۰۱ در خبرگزاری مهر منتشر شده  است، گفته بود: « یک گروه ۳۰ نفره متشکل از برخی از کارشناسان مختلف در وزارت بهداشت با هدف آسیب‌شناسی طرح «دارویار» متمرکز شدند که موضوعات و نحوه اجرا را پیگیری می کنند. از سوی دیگر همزمان با فعالیت کارگروه‌ها، جلسات ستاد در وزارت بهداشت برگزار ‌شد که نقش هماهنگی داخل وزارت بهداشت و سازمان‌های بیمه‌گر را برعهده داشت.

 در آنجا آخرین فعالیت‌ها پیگیری و تکالیف دستگاه‌های مختلف مشخص و ابلاغ و رصد می‌شود تا در جریان قرار گیریم که عملکردشان به چه شکلی پیش رفته است و آیا بر اساس آن، مدیریت پروژه پیش رفته  است یا خیر؟».

مشاور رئیس سازمان غذا و دارو در آن نشست اشاره کرده بود: «البته دغدغه‌ها و نگرانی‌هایی نیز در این رابطه وجود دارد که در این راستا تفاهم‌نامه ۴۲ بندی بین دستگاه‌های مختلف به امضا رسید که قرار بود در سطح دولت به عنوان دستورالعمل مصوب شود که بعد سازمان بازرسی و سایر نهادهای نظارتی و تیمی از طرف رئیس جمهور آن را به عنوان ناظر رصد کنند که آیا دستگاه‌ها طبق تکالیف پیش رفتند یا خیر؟ یکی از بندهای تفاهم‌نامه این بود که ۱۵ روز قبل از اجرای طرح ۴ هزارمیلیارد تومان به عنوان پیش پرداخت طرح به حساب سازمان‌های بیمه‌گر واریز شود که عملاً این موضوع با تأخیر ۲۰ روزه اتفاق افتاد و این تأخیر، نگرانی‌ها را تشدید کرد».

فاصله با ایده آل

وی در ادامه بیان کرده بود: « در طرح‌های ملی و کلان تلاش می‌شود نقطه‌ای که منافع ذی نفعان مختلف بهینه و حداکثر شود را هدف گذاری کنیم. مطمئناً این نقطه حالت ایده آل یک ذی نفع نیست و همه با ایده آل فاصله دارند و فشارها و سختی‌هایی برای بخش‌های مختلف خواهد داشت. اما نقطه بهینه میانی انتخاب می‌شود و انتظار می‌رود ذی نفعان مختلف با این نگاه و درک شرایط سایر ذی نفعان، به اجرای بهینه طرح کمک کنند».

صحبت های محمد پیکان پور در نشست کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در مرداد ماه نشان می دهد که  از همان روزهای ابتدای شروع طرح «دارویار»، دغدغه و نگرانی هایی همراه طراحان و اجرا کنندگان طرح «دارویار» و همچنین دست اندرکاران و کارشناسان حوزه دارو و سلامت بوده و با دیده تردید به این طرح نگاه می شده است. طرحی که از ابتدا ابهامات زیادی را به همراه داشت، که در نهایت موجب کمبود دارو در کشور شد و تولیدکنندگان شرکت های داروی را برای تولید دارو با مشکل روبه رو کرد.

از نکات قابل توجه در صحبت های محمد پیکان پور آن است که وی از طرح «درویار» بعنوان طرحی که با نقطه ایده آل فاصله دارد، یاد می کند.

طرحی که قرار بود داروخانه داران را نگران نکند

چندی قبل حسین شمالی، معاون برنامه ریزی اداره کل داروی سازمان غذا و دارو در مورد بحث اینکه بعد از اجرای طرح دارو یار آیا داروخانه ها توان مالی دارند که دارو خریداری کنند یا نه، گفته بود: « با توجه به  تزریق منابعی که شده است و بیمه ها بدهی هایشان را پرداخت کرده اند، فکر نمی کنم برای داروخانه ها مشکلی پیش بیاید».

 وی در برنامه دوشنبه های دارویی  به داروخانه ها اطمینان داده بود که بعد ازعملی شدن این طرح، اتفاق بدی برای تهیه دارو رخ نخواهد داد. وی در این برنامه بیان کرده بود: «قطعا ادامه دادن شرایط قبلی به ضرر داروخانه ها بود. ما اقتصادی را به زور کوچک نگه داشته بودیم که هزینه هایش با واقعیت رشد می کرد و ادامه دادن این کار قطعا به نفع داروخانه ها نبود. حالا اینکه داروخانه ها می گویند توان مالی ندارد، بله درست است. الان داروخانه کمتر خرید می کند ولی آهسته آهسته شرایط تطبیق پیدا می کند. فکر نمی کنم این موضوع، اتفاقی بد یا ناگوار باشد و در واقع نگرانی ها بیشتر بابت تاخیر در پرداخت هاست و من هم با این موضوع هم نظرم».

شمالی از حامیان طرح دارویار و حذف ارز ترجیحی دارو در باره نگرانی از اجرای طرح و امکان کمبود دارویی گفته بود: «دلیل اصلی این کمبودها در یک بخش جدی، همین ارز ترجیحی بوده است. حال امیدواریم با قیمت هایی که داده شده و تامین مواد اولیه، در آینده نزدیک این مسئله حل شود. یک بخش جدی از کمبودهای دارویی، کمبود داروهای تولید داخلمان بوده که مسئله اش همین ناپایداری زنجیره تامین بوده است که به دلایل مختلف از جمله ارز نامناسب، عدم رسیدن به موقع و ناکافی بودن مقدار آن، به موضوع ارز برمی گشت.

در موضوع کمبودهای دارویی، تمام تلاشمان این هست که کمبودها حل شود. من وقتی کمبودها را نسبت به قبل مقایسه می کردم، کاهش محسوس و چشمگیری داشت. در بعضی از اقلام، دسترسی بهتر شده و امیدواریم ادامه پیدا کند»!!!

شمالی:کمبود یک دارو درسطح کشور هم زیاد است

معاون برنامه ریزی اداره کل داروی سازمان غذا و دارو در برنامه دوشنبه های دارویی به مزایای بی شمار طرح «دارویار» اشاره کرده بود. او وعده داده بود که کمبود یک دارو درسطح کشور هم زیاد است و باید این موضوع رفع شود. وی در این راستا گفته بود:«در کنار مزایای مطرح شده باید به این نکته توجه کرد که با اجرای طرح «دارویار» بسیاری از بیماران خاص هنگام مراجعه به داروخانه متوجه کاهش قیمت داروها شده اند. همچنین بسیاری از کمبودهای دارویی نسبت به قبل از اجرای طرح «دارویار» کاهش یافته است. البته هنوز هم کمبود دارو وجود دارد و ما اعتقاد داریم حتی وجود یک مورد کمبود هم زیاد است و باید تلاش شبانه روزی برای رفع این کمبودها انجام شود».

این وعده های معاون برنامه ریزی اداره کل داروی سازمان غذا و دارو در صورتی داده شد که در روزهای اخیر کمبود برخی از اقلام دارویی بخصوص آنتی بیوتیک ها در بسیاری از داروخانه ها کشور به چشم می خورد.

آیا «دارویار» باز هم قربانی می گیرد؟

ازطرح «دارویار»، بعنوان بازی برد – برد دولت در حوزه صنعت دارو یاد می شد. طرحی که متولی اصلی آن وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی بود. اما بعد از اجرای طرح «دارویار»، انتقاد های زیادی به این طرح وارد شد و داروخانه داران و صنایع تولیدی دارو در کشورنارضایتی های خود را بیان می کردند.

در نهایت کاربه جایی رسید که  برخی از اقلام دارویی با کمبود روبه رو شدند و  این موضوع رئیس جمهور و وزیر بهداشت را وادار به واکنش کرد. اولین قربانی این طرح بهرام دارایی، رئیس سازمان غذا ودارو کشور بود. با استعفای دارایی، این روزها گمانه زنی در باره برکناری و یا استعفای حامیان این طرح از جمله دکتر حیدر محمدی دبیر قرارگاه اصلاح سیاست‌های ارزی دارو، حسین شمالی، معاون برنامه ریزی اداره کل داروی سازمان غذا و دارو و همچنین محمد پیکان‌پور، مشاورسیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی سازمان غذا و دارو در حوزه های دارویی کشور قوت گرفته است.

کارشناسان پیشبینی می کنند در روزهای آینده طرح «دارویار» می تواند باز هم قربانیان جدیدی داشته باشد و شاید این طرح برخی از حامیان اصلی خود را ضربه فنی کند.