چرا قیمت کود در حال افزایش است؟ جهان برای تغذیه خود به مواد شیمیایی کشاورزی متکی است. افزایش هزینه‌ها تاثیری ویرانگر بر برداشت محصولات کشاورزی خواهد داشت.

به گزارش پایگاه خبری ندای البرز به نقل از اکونومیست، جنگ «ولادیمیر پوتین» علاوه بر ویرانی برای اوکراین خطر گرسنگی میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را نیز به دنبال دارد. روسیه و اوکراین ۲۸ درصد گندم تجارت جهانی، ۲۹ درصد جو، ۱۵ درصد ذرت و ۷۵ درصد روغن آفتابگردان را تامین می‌کنند. تحریم‌های روسیه و محاصره بنادر اوکراین مانع از خروج بسیاری از این موارد شده است و کشاورزان در نقاط دیگر جهان در تلاش هستند تا کمبود را جبران کنند تا حدی بدان خاطر که حاشیه سود به دلیل افزایش هزینه کود فشرده شده است. چرا کود تا این اندازه گران شده است؟

کود نقش مهمی در انقلاب سبز و افزایش عملکرد کشاورزی که در بسیاری از کشور‌های فقیر جهان طی شش دهه گذشته مشاهده شده ایفا کرده است. بر اساس گزارش شرکت تحقیقاتی آکسفورد آنالیتیکا در سال ۱۹۶۰ میلادی برداشت محصول بدون کود ۸۷ درصد از جمعیت جهان را پشتیبانی می‌کرد. تا سال ۲۰۱۵ این رقم به تنها ۵۲ درصد از جمعیت جهان کاهش یافته بود.

سه نوع اصلی کود وجود دارند: کود مبتنی بر نیتروژن (که تنها ماده گران قیمت آن گاز طبیعی است)، پتاس (که پتاسیم را تامین می‌کند) و کود فسفاته. قیمت انواع مختلف کود در سال ۲۰۲۱ میلادی به شدت افزایش یافت. علت این افزایش قیمت عوامل متعددی بوده‌اند که از جمله مهم‌ترین آن افزایش هزینه انرژی و حمل و نقل به دلیل تاثیرات مخرب اقتصادی ناشی از شیوع کووید -۱۹ بوده است. تحریم‌های اعمال شده در دسامبر ۲۰۲۱ میلادی علیه بلاروس کشوری که ۱۸ درصد پتاس جهان را تولید می‌کند به دلیل تلاش‌های دولت آن کشور به منظور دامن زدن به بحران مهاجران در اروپا اوضاع را بدتر کرد.

تهاجم روسیه علیه اوکراین و تحریم‌های اعمال شده پس از آن باعث افزایش بیش‌تر قیمت‌ها شده است. در سال ۲۰۲۱ میلادی، ۲۵ کشور جهان بیش از ۳۰ درصد کود خود را از روسیه دریافت کردند.

در بسیاری از کشور‌های شرق اروپا و آسیای مرکزی این میزان بیش از ۵۰ درصد بود. در اروپا، نگرانی‌های مربوط به امنیت انرژی استفاده از گاز طبیعی برای تولید کود‌های مبتنی بر نیتروژن را محدود می‌کند. در حالی که نیجریه و قطر با گاز طبیعی در حال افتتاح کارخانه‌های نیتروژن جدید هستند و کانادا فضایی برای افزایش تولید پتاس دارد این اقدامات به زمان نیاز دارند. در همین حال انتظار می‌رود قیمت‌ها هم چنان بالا باقی بمانند.

این وضعیت تاثیری ویرانگر بر برداشت محصول خواهد داشت. کشاورزان ممکن است مجبور شوند از کود کمتری استفاده کنند که باعث کاهش عملکرد و کیفیت محصولات می‌شود. از طرف دیگر، آنان ممکن است به محصولاتی روی آورند که به کود کمتری نیاز دارند مانند دانه سویا که باعث کاهش بیش‌تر محصولات زراعی مانند گندم و ذرت می‌شود.

بر اساس پیش بینی‌های دولت امریکا انتظار می‌رود تولید کنندگان در آمریکا در سال ۲۰۲۲ میلادی تقریبا ۳۷ میلیون هکتار دانه سویا بکارند که یک رکورد بالا و ۴ درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۲۱ میلادی محسوب می‌شود. در همین حال، مزارع ذرت با ۴ درصد کاهش به ۳۶ میلیون هکتار خواهند رسید و میزان تولید گندم تا حد زیادی بدون تغییر باقی خواهد ماند.

آیا می‌توان استفاده از کود را کاهش داد؟ تکنیک‌های کشاورزی مدرن مانند طیف سنجی خاک می‌تواند سطوح مواد مغذی در خاک را به دقت اندازه گیری کرده و امکان استفاده هدفمندتر از کود‌ها را فراهم سازد. با این وجود، فناوری مورد نیاز گران است بنابراین، بعید به نظر می‌رسد که بتواند به کشاورزان در کشور‌های فقیر کمک کند.

یک رویکرد با فناوری پایین‌تر استفاده از روش‌های کشاورزی کم فشار است که کیفیت خاک را حفظ می‌کند مانند تناوب زراعی یا چرخش کاشاری که به کشت محصولات مختلف به طور متوالی و با یک ترتیب مشخص در یک قطعه زمین خاص در طول زمان اشاره دارد و برخلاف کشت متوالی محصولات مختلف یا توالی تصادفی محصولات است. تناوب زراعی سیستمی برای طراحی یک برنامه چرخشی بین محصولات مختلف در یک قطعه زمین، با هدف کاهش اتکا به کود‌های شیمیایی، سموم دفع آفات و علف کش‌ها است.

هم چنین می‌توان از آگروفارستری یا دارکشت ورزی (ترکیب درختان با محصولات در مزارع) استفاده کرد. دارکشت ورزی عبارت از تلفیق استفاده از درختان، درختچه ها، محصولات زراعی و دام‌ها است. با این وجود، استفاده از این روش‌ها زمان، تلاش و آینده نگری می‌طلبد و به سرعت و به اندازه کود‌های مدرن موثر نیستند.

سریلانکا دشواری کشاورزی بدون مواد شیمیایی کشاورزی را نشان می‌دهد. در سال ۲۰۲۱ میلادی دولت آن کشور به عنوان بخشی از تلاش برای تبدیل شدن به اولین تولید کننده مواد غذایی کاملا ارگانیک در جهان واردات کود را ممنوع کرد. کشاورزان نسبت به از دست دادن محصولات و افزایش قیمت مواد غذایی به دولت سریلانکا هشدار دادند. این ممنوعیت در نهایت تا حدی لغو شد (اگرچه مشکلات اقتصادی سریلانکا از آن زمان بدتر شده است).

در حال حاضر، اگر جهان بخواهد تولید غذا را در سطح فعلی حفظ کند جایگزین آسانی برای کود وجود ندارد. این وضعیت به معنای افزایش قیمت مواد غذایی و افزایش سر و صدای شکم‌ها خواهد بود.