دلایل تاخیر چند ماهه اجرای واردات خودروهای خارجی؟ با ممنوع شدن واردات خودرو از سال ۱۳۹۷، به طور رسمی واردات خودرو انجام نشده و در نتیجه به طور رسمی ثبت سفارش واردات خودرو صورت نمی گیرد. فقط در یک تخلف بزرگ، به طور غیر قانونی ثبت سفارش واردات ۶ هزار خودرو انجام شد که برای متخلفان پرونده قضایی گشوده شد.

به گزارش پایگاه خبری ندای البرز: با توجه به این که قرار بود واردات خودرو از اواخر اردیبهشت ۱۴۰۱ اجرایی شود ولی عملاً واردات هیچ خودرویی تا کنون (دوشنبه ۲۴ مرداد ۱۴۰۱) انجام نشده، چالش های ایجاد شده در این زمینه، در گفت و گوی «اقتصاد خودرو» با مهدی دادفر (دبیر انجمن وارد کنندگان خودرو) مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

*****

*از اردیبهشت ۱۴۰۱ ممنوعیت واردات خودرو تمام شده و آقای فاطمی امین، وزیر صنعت و معدن در ۲۱ اردیبهشت امسال اعلام کرد که واردات خودرو محدودیت نخواهد داشت، مصوبات مربوط به واردات خودرو تا هفته آینده نهایی می شود، واردات خودروهای اقتصادی در اسرع وقت انجام می شود و این طور نیست که واردات خودروها ماه ها طول بکشد.

در عمل آنچه که اتفاق افتاده این است که واردات خودرو انجام نشده و دقیقاً سه ماه از زمان مصاحبه تلویزیونی وزیر صنعت و معدن در مورد واردات خودرو گذشته است. به نظر شما به عنوان دبیر انجمن واردکنندگان خودرو، چرا موضوع واردات خودرو به تاخیر افتاد و تا الان واردات خودرو انجام نشده؟

-اول این که ما وقتی می توانیم بگوییم از واردات رفع مانع شده که عملاً خودروی وارداتی از گمرکات کشور عبور کند و خودروی وارداتی از گمرک بیرون بیاید. بر این اساس، حتی رفع مانع ثبت سفارش خودرو، رفع مانع تامین ارزی و هر موضوع دیگری که فکر می کنید اعم از صدور دستورالعمل، صدور بخشنامه و صدور مقرره، کارساز نیست و هیچکدام از این موارد با توجه به تجربیات قبلی، نشان دهنده تغییر سیاست های دولت در موضوع واردات خودرو نیست.

بنابراین، واردات خودرو یعنی صرفاً خودروی خارجی از گمرکات کشور خارج شود و به دست مصرف کننده برسد. در مورد این که چرا این طور نشد، باید بگویم که در سال ۱۴۰۰ در حد ۵۲ میلیارد دلار واردات به کشور داشته ایم.

اوج واردات سالیانه خودرو به کشور در سال های قبل، حدود ۲ میلیارد دلار در سال بوده است. حتی اگر در سال گذشته، واردات خودرو انجام می شد در حد ۲ درصد از کل واردات، به واردات خودرو اختصاص پیدا می کرد.

به نظر من، اینقدر واردات خودرو، به امری حیثیتی برای مخالفان واردات خودرو به کشور تبدیل شده که از همه منابع، دلایل و استنتاج ها استفاده می کنند تا واردات خودرو انجام نشود. قدرت این افراد هم به شدت زیاد بوده و توجیهات زیادی نیز برای مقابله با واردات خودرو ارائه می کنند.

*وزیر صنعت و معدن که در مورد واردات خودرو و لغو ممنوعیت واردات آن صحبت می کردند، تاکید بر این داشتند که واردات در اسرع وقت انجام می شود. همچنین ایشان گفتند مصوبات مربوطه تا هفته بعد نهایی می شود. آیا وزیر صنعت و معدن از موضوع واردات خودرو و پیچیدگی های آن خبر نداشت؟

-اگر بررسی کنید، می بینید که بنده همان موقع گفته ام تا شهریور ۱۴۰۱ هیچ خبری از واردات خودرو نخواهد بود. من به طور کامل فرآیندهای خودرویی وزارت صنعت و معدن را می شناسم ولی آقای وزیر تا این حد آشنایی نداشتند.

به همین دلیل، ایشان، آنچه را که دوست داشته، گفته اند اما فاصله هست بین آنچه که ما دوست داریم و آنچه که در عمل اتفاق می افتد. کما این که همان چیزی که من مطرح کردم، در عمل اتفاق افتاده و فعلاً هم هیچ دستورالعملی برای واردات خودرو ابلاغ نشده.

*آئین نامه واردات خودرو بعد از تهیه شدن توسط وزارت صنعت و معدن، به هیأت دولت رفته ولی این آئین نامه به کمیسیون اقتصادی دولت برگشته و ارجاع داده شده. آیا از طریق دولت یا مجلس، با مسئولان انجمن وارد کنندان خودرو صحبت شده و همفکری شده که به چه نحو این آئین نامه تهیه شود؟

-اول این که بر اساس مواد ۲ و ۳ قانون تسهیل کسب و کار، دولت موظف است نظر تشکل های خصوصی را در تنظیم مقررات و آئین نامه ها اخذ کند و مسئولان آنها را به جلسات مربوطه دعوت کند.

در حالی که اصلاً و ابداً چنین اتفاقی نیفتاده و اگر به طور مکتوب چیزی از ما گرفته اند یا به طور رسمی برای حضور ما به عنوان مسئولان انجمن وارد کنندگان خودرو، در جلسات دعوت کرده اند و نظرات ما را خواسته اند، منتشر کنند تا همه ببینند. لذا وزارت صنعت و معدن، نظر انجمن وارد کنندگان خودرو را نخواسته است.

برای بخش دیگر سوال شما باید بگویم که به طور کلی، ما در موضوع واردات خودرو، راه را اشتباه رفته ایم. الان بحث هایی که در مورد جزئیات آئین نامه واردات خودرو مطرح می شود، نشان می دهد که ما در مسیر دیگری قرار گرفته ایم و در مسیر واردات خودرو نیستیم.

اساساً واردات خودرو با این اهداف انجام می شود که تنظیم بازار کند، کاهش قیمت بدهد و انحصار شکن باشد. واردات خودرو، این ۳ هدف را دنبال می کرد و الان باید هم اصالتاً دنبال کند. به غیر از این ۳ هدف، واردات خودرو نباید هدف دیگری داشته باشد. نتیجه این ۳ هدف هم منجر به مقبولیت و مطلوبیت اجتماعی می شود.

اگر با واردات خودرو، این ۳ هدف محقق نمی شود واردات خودرو نباید انجام شود و وقت تلف کردن است. اصلاً قرار نبود واردات خودرو از طریق تامین ارز موجود در داخل کشور یا ارز حاصل از صادرات انجام شود. قرار بود واردات خودرو، با استفاده از سرمایه ایرانیان خارج از کشور انجام شود.

ما به دنبال این نوع واردات خودرو بودیم و اصلاً واردات خودرو را با این راهکار، پیشنهاد دادیم. با این حال، اینقدر موضوع را تغییر داده و آن را بالا و پایین کردند که اصلاً بحث های دیگری مطرح می شود.

با این کارهایی که انجام شد یک دور باطل ایجاد کرده اند و خودشان الان از خودشان سوال می کنند و می گویند اگر واردات خودرو انجام شود این واردات، چه آسیبی به منابع ارزی کشور می زند و چه تاثیری بر نرخ دلار می گذارد. در حالی که از اول قرار نبود ارز تخصیص بدهند که الان می خواهند تاثیرات آن را بسنجند.

*آیا شما اطلاعات خاصی دارید نسبت به این که ایرانیان مقیم خارج از کشور مایل هستند که برای خرید و وارد کردن خودرو به داخل ایران اقدام کنند؟

-از اول قرار ما این بود که ما بگوییم واردات با هر ارزی می خواهد انجام شود آزاد است ولی ما باید جذب کننده ارز موجود در خارج از کشور باشیم. مگر ما مریض هستیم یا مگر دیوانه هستیم که حرفی بزنیم ولی در مورد آن تحقیق نکرده باشیم یا رصد نکرده باشیم یا مذاکره نکرده باشیم.

چرا ایرانیان خارج از کشور علاقه مند به این کار نباشند. آنها واقعاً علاقه مند به این کار بوده و هستند. نکته مهم این است ولی برخی افراد، مسیر را تغییر دادند و اصلاً به بیراهه بُردند. برخی افراد، حرف های مردم پسند می زنند ولی در عمل، نمی شود آن حرف ها را اجرا کرد. لذا آئین نامه آن را هم برای اجرا ابلاغ نمی کنند.

*این علاقه مندی ایرانیان مقیم خارج از کشور برای وارد کردن خودرو به ایران، در حد واردات فرضاً ۱۰ خودرو یا ۲۰ خودرو هست یا این که می خواهند واردات انبوه انجام بدهند و قادر به این کار هستند؟

-دستگاه اجرایی و حاکمیت، نباید کاری به این موضوع داشته باشد که می خواهند ۱۰ دستگاه وارد کنند یا ۱۰۰ هزار دستگاه خودرو. وظیفه دولت به عنوان رگلاتور و تنظیم گر بازار خودروی کشور، این است که  باید واردات را به رسمیت بشناسد. در عین حال، چون منابع ارزی کشور محدود بوده و در شرایط تحریمی هستیم، نباید به منابع ارزی حاصل از صادرات یا منابع ارزی موجود در درون کشور تعدی شود.

اگر به غیر از این منابع ارزی، از هر روش دیگر که ممکن است یا علاقه دارند ارز را تامین کنند، دولت باید اجازه بدهد. دولت باید در این حد، تصمیم بگیرد و به عنوان ناظر و نه به عنوان دخالت کننده، اقدام کند.

در این حالت، مابقی کار انجام خواهد شد و به اضافه این که دولت، نباید موضوع واردات خودرو را به حمایت از تولید داخلی، رونق تولید، افزایش و ارتقای تکنولوژی های تولید خودرو، گِره بزند. تا الان و در چند دهه اخیر، دولت از صنعت خودروی داخلی حمایت کرده ولی عملاً موفق نبوده است.

الان دولت می خواهد یک امر تقریباً نشدنی به نام واردات خودرو را به تولید داخلی گِره بزند. حداقل ما در انجمن واردکنندگان خودرو، از این مدل رفتاری برخی افراد، سر در نیاوردیم.

درست است که تولید خودرو با تیراژ کمتر از ۱۰۰ هزار دستگاه، فاقد توجیه اقتصادی است، اما اگر کسی این کار را انجام داده و با ۱۰۰۰ دستگاه، تولیدش توجیه اقتصادی دارد، باید کارش را انجام بدهد.

در یک دوره، دولت با بستن شبانه سامانه ثبت سفارش خودرو، یک عده را بدبخت کرد و عملاً وارد کنندگان خودرو به خاطر تعهداتی که به خریداران خودروهای خارجی داده بودند راهی زندان شدند. در یک دوره دیگر، دولت گفته همه سراغ تولید خودرو بروند و البته رفته اند. در یک دوره دیگر، همه را بدبخت می کنند.

*به هر حال، حدود ۴ سال است که واردات خودرو ممنوع بوده و شرکت های وارد کننده مجاز به واردات خودرو نبوده اند. از طرفی، «انجمن وارد کنندگان خودرو»، تعدادی شرکت به عنوان عضو داشته که نمایندگی رسمی برندهای خارجی در ایران بوده اند.

الان این انجمن، به طور رسمی چه تعداد عضو دارد و آن اعضاء حق عضویت در انجمن را پرداخت می کنند؟

-آخرین مجمع عمومی انجمن واردکنندگان خودرو، دو هفته قبل برگزار شد و ۱۳ شرکت نمایندگی رسمی حضور داشتند. ما در سال های قبل، تعداد ۳۷ عضو داشتیم و با توجه به محدود شدن فعالیت، تعدادی از شرکت ها از بین رفتند، اما ۱۳ عضو انجمن که در دوره فعالیت، نمایندگی شرکت های برند اول دنیا را داشتند، هنوز هم عضویت دارند.

*این شرکت های عضو انجمن، حق عضویت سالیانه ۱۰۰ میلیون تومانی را پرداخت می کنند؟

-حق عضویت انجمن ۱۰۰ میلیون تومان نیست.

*مگر الان حق عضویت انجمن چقدر است؟

-ما هنوز به طور دقیق، حق عضویت را تعیین نکرده ایم و بر اساس هزینه های انجمن، تقسیم هزینه کرده ایم. الان اصلاً موضوع پرداخت منظم حق عضویت در انجمن مطرح نیست. همین مبالغی که از اعضای انجمن اخذ می شود در جهت حفظ تشکل و هزینه های آن است.

*در سال ۱۳۹۹ حق عضویت ۵۰ میلیون تومان بوده. الان دقیقاً عضویت در انجمن، چقدر برای اعضای آن هزینه دارد؟

-الان حق عضویت هر شرکت عضو ۳۳ میلیون تومان شده و البته آن هم برای ۲ سال. ما فقط هزینه های نگهداشت انجمن را بین اعضای انجمن تقسیم کرده ایم.

*با توجه به این که وارداتی وجود ندارد این شرکت های وارد کننده مشغول کارهای دیگری هستند؟

-بله. این شرکت ها بر اساس قانون، باید خدمات پس از فروش به مشتریان خودشان ارائه کنند. قانون گفته شرکت های وارد کننده، برای ماشینی که وارد می کنند باید خدمات پس از فروش بدهند. این شرکت ها مشغول این کار هستند و از طرف دیگر، هر کدام نیز یک سایت تولید خودرو دارند.

*شرکت های وارد کننده عضو که تعطیل شدند درگیر خدمات پس از فروش نبودند؟

-خیر. برخی شرکت ها به موضوع واردات خودرو، صرفاً به عنوان یک فعالیت تجاری نگاه می کردند. آن شرکت هایی که باقی ماندند فعالیت صرف تجاری ندارند یعنی فعالیت آنها، فعالیت برندینگ و حفظ برند است.

این شرکت ها، فقط تاجر خودرو نیستند و یک برند خارجی را نمایندگی می کنند چه به طور رسمی و چه به طور غیر رسمی. برای مثال، یک شرکت ممکن است بگوید من نماینده شرکت تویوتا در ایران هستم و ۵۰ سال بوده ام و هنوز هم هستم. این شرکت می گویند هیچوقت نمایندگی شرکت تویوتا را رها نمی کنم. این شرکت ها بر اساس قوانین و مقررات مجبور هستند که خودشان را وفق بدهند.

*در شرایط تحریم، آیا برندها و شرکت های خودروسازی خارجی موافق هستند نمایندگی رسمی در ایران داشته باشند؟

-هیچ شرکتی، مخالفت خودش را اعلام نکرده است.

*یعنی ارتباطات این شرکت های نمایندگی رسمی با شرکت های معروف خارجی برقرار است؟

-هیج شرکتی مخالفت نکرده ولی آن شرکت ها محذوریت و محدودیت دارند. به هر حال، باید این موضوعات را هم در نظر بگیریم.

*آقای سیاهکلی نماینده مجلس که یکی از استیضاح کنندگان آقای فاطمی امین هم بوده، می گفت در جلساتی که مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره واردات خودرو برگزار کرد، مسئولان انجمن وارد کنندگان خودرو، با واردات خودروی خارجی مخالفت کردند.

آقای سیاهکلی، این مخالفت انجمن را این طور توجیه می کرد و می گفت مخالفت انجمن وارد کنندگان خودرو به خاطر این است که شرکت های وارد کننده خودرو می خواهند خودروی گران قیمت وارد کنند تا سود زیادی ببرند و موافق واردات خودروهای اقتصادی و ارزان قیمت نیستند که واردات آنها سود کمتری دارد.

آیا واقعاً ماجرای مخالفت انجمن وارد کنندگان خودرو در جلساتی که مجمع برگزار کرده در همین حد بوده است؟

-خیر. یک بند در طرح ساماندهی صنعت خودرو آورده و نوشته بودند واردات خودروی خارجی به ازای صادرات خودرو و قطعات خودرویی باشد. سوال این است که مگر ما چقدر صادرات خودرو داریم و اگر می خواهند واردات خودرو را در اختیار دو شرکت بزرگ خودروساز بگذارند از اول بگویند واردات توسط فلان شرکت و فلان شرکت انجام شود.

یک دفعه اسم شرکت های وارد کننده را بنویسند و کار را تمام کنند. لذا اگر در واردات خودرو، برای یک عده یا شرکت خاص انحصار ایجاد شود، ما با آن مخالف هستیم. در همان جلسه مجمع نیز، مخالفت کردیم و گفتیم ما این موضوع را قبول نداریم. چرا که آن مدل واردات، یعنی واردات انحصاری.

*الان برای اعضای انجمن، واردات خودروی گران قیمت که سود بالاتری ایجاد می کند، اهمیت دارد یا خیر؟

-خودروی ارزان قیمت، یک مقدار سود دارد و خودروی گران قیمت هم، یک مقدار سود دارد. از طرف دیگر، خودروی گران قیمت، یک کشش تقاضا دارد و خودروی ارزان قیمت نیز، کشش تقاضای خاص خودش را دارد.

هر کسی در حوزه واردات خودرو، بر یک بخش و یک محدوده قیمتی تمرکز می کند. در عین حال، فعالیت تجاری و واردات خودرو بر اساس تعرفه گمرکی، مالیات و دیگر موارد انجام می شود و به همین دلیل اصلاً خودروی خارجی ارزان قیمت نخواهیم داشت. در نتیجه، هر کسی چنین حرفی می زند فقط شعار می دهد. چرا که با اخذ تعرفه گمرکی و مالیات، قیمت تمام شده خودروهای وارداتی افزایش پیدا می کند.